Veel economen verwachten dat de ECB de rentetarieven verder zal verlagen en haar opkoopprogramma van obligaties uitbreidt. Verschillende sectoren hebben het door het coronavirus moeilijk.
De depositorente gaat naar van -0,5 procent naar -0,6 procent, zo verwacht Elwin de Groot, Chief International Economist bij Rabobank. “Maar alleen daarmee ga je de boel niet redden”, zegt hij. “Een renteverlaging is vooral een signaal naar de markt toe, dat de ECB bereid is om alle tools in te zetten die ze heeft.”
Kleine bedrijven helpen
Verder zal de centrale bank met maatregelen komen die specifiek gericht zijn op ‘het genereren van voldoende liquiditeit voor kleine bedrijven met minder dan 250 medewerkers’, verwacht De Groot.
In tegenstelling tot de grote bedrijven, hebben deze kleine en middelgrote bedrijven vaak niet genoeg geld in kas om een moeilijke periode te overbruggen. Ze zijn meestal niet aan de beurs genoteerd en hebben een zwakkere balans. “De ECB kan speciale leningen met minder strenge voorwaarden voor hen in het leven roepen om de schokken van het coronavirus op te vangen.”
Angst voor crisis
De sfeer is gespannen. ECB-president Christine Lagarde zou volgens persbureau Bloomberg bij een videoconferentie met de leiders van de 27 landen al gezegd hebben dat ze vreest voor een nieuwe financiële crisis. Zeker als de overheden geen actie ondernemen om de verspreiding van het nieuwe coronavirus in te dammen.
Volgens Lagarde zou Europa zonder gecoördineerde ingrepen een scenario tegemoet zien ‘dat velen van ons zal herinneren aan de grote financiële crisis van 2008’. Maar met de juiste respons, zouden de effecten van de schok waarschijnlijk tijdelijk zijn.
Meerdere instrumenten
Daarnaast zou Lagarde gezegd hebben dat de beleidsmakers bij de ECB alle instrumenten die de centrale bank heeft tegen het licht zullen houden.
Meerdere centrale banken gingen de laatste tijd al tot actie over. Zo kozen de centrale banken van zowel IJsland als het Verenigd Koninkrijk voor een renteverlaging.
“Ik denk dat Lagarde heel duidelijk de samenwerking opzoekt met de Europese ministers van Financiën,” verwacht De Groot.
Bijna gratis geld
De ECB gaf in het verleden met verschillende goedkope leningen steun aan financiële instellingen in de eurozone. Zo kunnen banken met een onderpand in het zogenoemde TLTRO-programma tegen een goedkope rente geld lenen van de centrale bank. Het programma loopt tot en met maart 2021.
De banken kunnen met de goedkope lening weer tegen een lage rente geld uitlenen aan bedrijven. “Mogelijk wordt zo’n programma nog uitgebreid of komt er een variant met minder zware eisen. Verder werd natuurlijk al bekend dat er een EU-investeringsfonds van 25 miljard euro komt”, zegt De Groot.
Videobellen
Niet alle landen staan er hetzelfde in. Het zal dan ook een zware vergadering worden voor Lagarde, die nog niet zo lang ECB-president is.
Het coronavirus hakt erin in Europa, dat blijkt ook wel omdat minstens vier centralebankpresidenten niet fysiek aanwezig zijn bij de vergadering. De bestuurders van de centrale banken van Italië, Estland, Letland en Litouwen zullen inbellen. Nederlander Klaas Knot (DNB) is er wel, maar is met de auto gekomen om de kans op een besmetting met het coronavirus te verkleinen.
Opkopen van obligaties
De ECB heeft nog een ander touwtje waar ze aan kan trekken. Op 1 november 2019 begon de ECB opnieuw met het opkopen van obligaties voor 20 miljard euro per maand. Daar gaat de bank mee door zo lang als nodig is.
De Groot: “Ik denk niet dat dit opkoopprogramma nu al uitgebreid wordt, dat is iets voor een later moment. Tegen uitbreiding van het opkoopprogramma is ook best wat weerstand binnen de beleidsraad. Als ze het al uitbreiden, dan denk ik dat ze niet nog meer staatsobligaties kopen, maar eerder bedrijfsobligaties. Daar zien we de risicopremies in de markt sterk oplopen.”
Klappen op de beurs
De beurzen krijgen de laatste dagen klap na klap. Zo sloot de AEX-index maandag op 490,7 punten, een daling van maar liefst 7,7 procent. Het was daarmee de slechtste beursdag sinds de economische crisis in 2008.
Zorgen de ECB-maatregelen voor rust op de beurs? RTL Z-beurscommentator Durk Veenstra vreest van niet. “Beurzen schreeuwen om meer stimulering, en rekenen zeker op maatregelen van de ECB. Maar de grote vraag is of die genoeg zullen zijn. Financiële markten zijn een Rupsje Nooitgenoeg.”
Beloftes
De beurzen kunnen wat opveren als de ECB meer levert dan verwacht. “Maar hou er maar rekening mee dat de nervositeit op de beurzen voorlopig aanhoudt”, meent Veenstra. “Wat de beurzen eigenlijk willen is een nieuwe ‘whatever it takes’: een belofte in plaats van wat bedragen of percentages.”
Centrale banken kunnen eigenlijk maar weinig doen, meent de beurskenner. “Centrale banken staan nou eenmaal vrijwel machteloos in de strijd tegen het virus. De bal ligt vooral bij overheden. Fiscaal beleid dus, in plaats van monetair beleid. De EU heeft al wat geleverd, maar veel belangrijker is wat de Amerikaanse overheid gaat doen. Als die niet leveren, en het virus zich verder verspreidt, is Leiden alsnog in last.”
Kabinet komt in actie
Het Nederlandse kabinet stelde gisteravond al dat het mkb-bedrijven die in financiële problemen dreigen te komen door de uitbraak wil helpen door garant te gaan staan voor leningen. De Borgstelling BMKB wordt mogelijk uitgebreid.
Met de borgstelling kunnen bedrijven tegen gunstigere voorwaarden geld lenen bij de bank, bijvoorbeeld om hun rekeningen te betalen.
Volgens staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken) ervaren vooral bedrijven in de evenementenbranche, horeca en toerisme problemen met onder meer betalingsachterstanden. Zij hoopt hen binnen twee weken te kunnen helpen met een uitgebreidere regeling.